Huyện Qùy Châu
1.Vị trí địa lí huyện Qùy Châu
Huyện Qùy Châu Nằm ở vị trí trung tâm của vùng rừng núi tây bắc Nghệ An, phía nam giáp Tương Dương,phía tây giáp Quế Phong, phía bắc giáp Thanh Hóa và phía đông giáp Tân Kỳ, cách thành phố Vinh 150 km. Qùy Châu trước đây được coi là thủ phủ của vùng núi phía tây Nghệ An.
2.Lịch sử hình thành huyện Qùy Châu
Quỳ Châu là mảnh đất có truyền thống lịch sử và văn hóa lâu đời. gắn liền với những truyền thuyết, huyền thoại kể về một thời oanh liệt, hào hùng thuở “khai sơn, phá thạch” dựng bản, lập mường.
Trước đây Quỳ Châu là một phủ bao gồm nhiều châu huyện. Sau cách mạng tháng Tám 1945 phủ Quỳ Châu được đổi thành huyện Quỳ Châu. Do vậy, có thể xem ngày 26 tháng 8 năm 1945 như là ngày chính thức ra đời của đơn vị hành chính huyện Quỳ Châu bao gồm Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Quế Phong ngày nay, hay còn gọi là huyện Quỳ Châu cũ. Trong quá trình lịch sử gần 600 năm, danh xưng Châu Quỳ – Quỳ Châu đã trải qua nhiều lần thay đổi về cấp độ hành chính và địa dư. Hiện nay Quỳ Châu có 1 thị trấn Tân Lạc và 11 xã thuộc huyện.
Mỗi huyện có những đặc trung về nghề truyền thống khác nhau , Qùy Châu nổi tiếng với hương trầm, thổ cẩm làng Hoa Tiến được du khách gần xa ưa chuộng.
3,Danh lam thắng cảnh huyện Qùy Châu
Thiên nhiên đã ban tặng cho Quỳ Châu nhiều danh lam, thắng cảnh hùng vĩ và hữu tình như: rừng rậm, núi cao, sông sâu, thác lớn, hang động kì vĩ có nhiều thạch nhũ đẹp. Cùng với mạng lưới sông, suối đan xen dày đặc, tưới mát cho những thung lũng phù sa màu mỡ.Khi đi du lịch nghệ an, tới với vùng đất của núi rừng này, du khách không khỏi ngạc nhiên bởi những cảnh đẹp không phải nơi nào cũng có.
Người Thái Quỳ Châu còn nổi tiếng với nhũng Cọn nước trong bản, trên nương như một điểm nhấn trong nền văn hóa đặc sắc.Không chỉ thế, mảnh đất Quỳ Châu còn nổi tiếng bởi những di tích danh thắng và những lễ hội mùa xuân như: Thăm Ồm, Tôn Thạt, Thăm Chạng, lễ tế thần ở đền Chiềng Ngam, lễ hội Hang Bua, lễ hội hang Có Ngụn và leo núi Phá Xăng, những làng Thái cổ
Tất cả đã góp phần làm cho Quỳ Châu ngày càng trở nên hấp dẫn hơn, độc đáo và luôn thu hút được đông đảo du khách quan tâm Hiện nay tại Qùy Châu,du lịch cộng đồng bản Hoa Tiến xã Châu Tiến đang ngày càng phát triển, gắn liền với lễ hội Hang Bua – lễ hội lớn nhất của người Thái vùng Phủ Qùy là điểm nhấn thu hút du khách trong và ngoài tỉnh khi đi du lịch Nghệ An
4.Ẩm thực huyện Qùy Châu
Mỗi vùng miền đều có những nét đẹp văn hóa, và nét đẹp đó được thể hiện qua cách sinh hoạt, cách ăn mặc và cả trong ẩm thực.
Chúng ta có thể kể đến các loại thịt được phơi khô, xôi, rượu, các món nấu từ măng rừng … và đặc biệt nhất người Thái ở Qùy Châu có những món đặc trưng đậm sắc thái vùng miền.
Hó Moọc: thường được sử dụng các nguyên liệu có sẵn trong nhà hoặc cây rừng. Gạo tẻ được ngâm từ tối hôm trước, sáng hôm sau dùng cối giã cho thật nhuyễn, gạo càng nhuyễn thì khi trộn với nhân thịt và gia vị càng đều, moọc ăn càng dẻo. Hó moọc có thể chọn nhiều loại nhân nhưng chủ yếu vẫn dùng nhân bằng thịt gà hoặc cá tùy theo khẩu vị và sở thích mỗi gia đình. món ăn này khi chế biến đã cho gia vị vừa miệng nên khi thưởng thức thường không ăn kèm với món ăn khác. Đây là món ăn đặc biệt được dùng trong lễ báo hiếu của bà con đồng bào người Thái.
Một món đặc sắc nữa của người Thái Qùy Châu không phải ai cũng biết đó là canh khoai môn.Canh khoai môn người Thái ngon và lạ miệng. Nguyên liệu nấu canh môn gồm cây môn, gạo tẻ giã nhỏ thành tấm, các loại rau thơm, chân trâu hoặc bò, đặc biệt không thể thiếu hoa và quả của cây mặc khẻn (loại cây rừng có hoa và hạt rất thơm)…
Đã nói đến ẩm thực nhất thiết phải nói đến rượu. Người Thái có hai loại rượu bao gồm rượu siêu và rượu cần. được kết hợp với nhau, tạo nên phong cách uống rượu riêng đa dạng bản sắc văn hóa. Rượu được sử dụng trong mọi hình thức sinh hoạt văn hóa của người dân từ lễ tết, hội hè, ma chay, dựng nhà, đám cưới…
5.Đơn vị hành chính huyện Qùy Châu
Là trung tâm miền núi phía tây Nghệ An, Qùy Châu phát triển với nhiều công ty khai thác đá quý, khoáng sản, cây ăn quả… vì vậy nhiều ngân hàng có chi nhánh ở đây thuận tiện cho giao fichj của các công ty và người dân. Các trường nội trú được xây dựng tại thị trấn Tân Lạc và trong các điểm trong xã.
6.Giao thông huyện Qùy Châu
Giao thông miền núi khá phức tạp. để lên với vùng đất này xe đi qua quốc lộ 48, hoặc đi theo đường Hồ Chí Minh là thuận tiện nhất. Hiện nay đường xá trong huyện đã được sửa sang lại, thuận tiện cho du khách cũng như tạo nên nét đẹp của bản làng.
7.Cảm nghĩ về huyện Qùy Châu
Quỳ Châu không ồn ào, không vội vã mà ở đó có một cuộc sống dung dị đến lạ thường, những nét đẹp của văn hóa, những đồi cao su, đồi cam bạt ngàn chạy dài hút mắt, những cọn nước chạy chầm chậm và cả những cảnh đẹp mà thiên nhiên ban tặng làm nên một Quỳ Châu hôm nay bừng sắc, thu hút đông đảo sự quan tâm của nhiều du khách gần xa.
