Những ngày hè tháng 6, bất chợt muốn tìm một nơi hóng mát mà không phải biển, tôi nảy ra ý định sẽ lên núi Quyết dạo chơi, vừa đi thể dục vừa hóng gió. Đối với tôi đây là một địa điểm ưa thích không chỉ bởi cảnh đẹp mà còn bởi sự tâm linh mà nơi đây mang lại.
Khu du lịch núi Quyết là một điểm sáng của du lịch Nghệ An, nằm ở đỉnh núi Quyết, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. Núi Dũng Quyết và đền thờ vua Quang Trung tạo thành một khu du lịch sinh thái, văn hóa – tâm linh. Núi Quyết ngút ngàn thông reo và trở thành lâm viên và là một điểm du lịch kiểu mới của tỉnh Nghệ An. Núi Dũng Quyết (còn gọi là núi Quyết) là nơi sinh sống của người Việt cổ tữa xưa và là nơi có vị trí quan trọng trong lịch sử đất nước. Ngày 3/9 năm Mậu Thân (1/10/1788), vua Quang Trung đã xuống chiếu giao cho Trần Thủ Thận và La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp tổ chức xây dựng Phượng Hoàng Trung Đô ở vùng đất giữa núi Dũng Quyết và núi Kỳ Lân. Mảnh đất linh thiêng này được mệnh danh là tứ linh (Long, Ly, Quy, Phượng) hội tụ.
Cổng chính vào đền Quang Trung
Núi Quyết có diện tích 56 ha, nằm trong quần thể Lâm viên Núi Quyết có diện tích 160 ha, thuộc địa bàn phường Trung Đô, Thành phố Vinh, Nghệ An. Từ xa xưa Núi Quyết đã được đánh giá là có thế Long, Ly, Quy, Phượng, nơi đây được Quang Trung chọn là nơi đóng đô gọi là Phượng Hoàng Trung Đô.
Địa hình – Khu du lịch núi quyết được phân theo nhiều khu vực:
Khu Tây Nam: Khu biệt thự, làng văn hoá dân tộc.
Khu Nam: khu Bể bơi, Công viên nước, nhà múa rối nước, cáp treo du lịch vượt Sông Lam sang Núi Hồng Lĩnh
Khu Bắc: Siêu thị và bãi đỗ xe
Khu tâm linh: gồm đền thờ, di tích thành cổ, bia mộ…
Từ chân núi Quyết du khách có thể xuống thuyền xuôi theo dòng sông Lam đến rừng tràm chim Hưng Hòa, đi tiếp là tới Cửa Hội và bãi tắm Cửa Lò, hoặc đi ngược dòng Lam đến các thắng cảnh nổi tiếng đậm sắc văn hóa của miền tây xứ Nghệ.
Cảnh quan trước ngôi đền
Cây cối, cảnh vật ở đây được thiên nhiên kiến tạo trù phú tốt tươi quanh năm. Mùa hạ hơi nóng vào ban ngày nhưng mát về ban đêm,chiều chiều gió từ sông lam thổi lên mang lại cảm giác dễ chịu và thư thái. Các mùa còn lại thời tiết rất dễ chịu thoáng mát, cây cối tươi xanh khiến bạn sẽ muốn quay trở lại cho những lần sau.
Khu đền thờ là trung tâm của khu du lịch núi quyết.Đền thờ Vua Quang Trung tọa lạc trên núi Dũng Quyết là nơi ghi nhớ công lao to lớn và tôn vinh sự nghiệp vĩ đại của Hoàng Đế Quang Trung.Núi Dũng Quyết với vị trí đắc đạo là sự lựa chọn của vua Quang Trung để xây dựng Phượng Hoàng Trung Đô.Nằm trọn trong rừng thông thơ mộng với độ cao 97 m so với mực nước biển
Sau đại thắng mùa Xuân Kỷ Dậu 1789, Hoàng đế Quang Trung bắt tay vào công cuộc xây dựng và củng cố đất nước. Việc đầu tiên và cũng là việc quan trọng nhất của các vị vua là chọn đất đóng đô cho vương triều mới, sau nhiều lần ghé chân qua Nghệ An nhận thấy đây là vùng đất địa linh nhân kiệt nên ông đã hạ chiếu cho La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp – Viện trưởng Sùng chính thư viện gấp rút xây dựng thành Phượng Hoàng Trung Đô ở đất Yên Trường, huyện Châu Lộc. Mặc dù chỉ được xây dựng trong thời gian ngắn nhưng thành đã có đầy đủ thành nội, thành ngoại và điện Thái Hòa – nơi Hoàng đế Quang Trung thiết triều. Nhưng ,khi thành Phượng Hoàng vừa xây xong, kế hoạch dời đô còn dang dở, chiếu chưa kịp ban xuống thì Hoàng đế đột ngột băng hà. Ngày nay trên nền lầu rồng cũ Bia dẫn tích Phượng Hoàng Trung Đô đã được lập nên để ghi dấu về địa điểm mà xưa kia kinh thành tọa lạc. quả thực đây là một sự kiện đáng tiếc đối với vùng đất Nghệ An.
Một góc đền
Nếu Bình Định là mảnh đất người anh hùng áo vải sinh ra và lớn lên, thì Nghệ An lại có nhiều duyên nợ nặng tình, nặng nghĩa với Quang Trung Nguyễn Huệ. Quê cha đất tổ của Ngài vốn là họ Hồ ở làng Thái Lão xã Hưng Đạo, huyện Hưng Nguyên ngày nay. Từ mảnh đất này ông tổ 4 đời của Hoàng đế Quang Trung là cụ Hồ Sỹ Anh đã vào Đằng Trong khai phá vùng Tây Sơn thượng đạo, hậu duệ của Hồ Sỹ Anh ở Bình Định là ông Hồ Phi Phúc kết duyên cùng bà Nguyễn Thị Đồng, con gái duy nhất trong một gia đình khá giả, sinh ra 3 anh em anh hùng Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ. Sau này Nguyễn Huệ đã ra Nghệ An tìm lại cội nguồn dòng tộc, nhận gia phả họ Hồ ở làng Thái Lão, huyện Hưng Nguyên làm đồng tộc, chọn Thái Lão làm tổ quán thờ cúng tổ tiên. Năm 1789, Hoàng đế Quang Trung đã truyền cho dân làng Thái Lão tu tạo lại tổ miếu để phụng thờ tiên tổ .
Với những ý nghĩa lịch sử có ý nghĩa to lớn ấy, ngày 28/4/1962, quần thể di tích danh thắng núi Dũng Quyết và Phượng Hoàng Trung Đô đã được Bộ VH &TT công nhận là Di tích danh thắng cấp quốc gia, góp phần tạo nên một điểm sáng trong du lịch Nghệ An.
Nhằm tiếp tục phát huy các giá trị văn hóa lịch sử cũng như thể theo nguyện vọng của nhân dân, để tỏ lòng biết ơn vị Hoàng đế anh hùng áo vải của dân tộc, được sự đồng ý của Chính phủ, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, UBND tỉnh Nghệ An quyết định khởi công xây dựng đền thờ Hoàng đế Quang Trung vào ngày 15/8/2005. Đền thờ khánh thành vào ngày 7/5/2008 nhân kỷ niệm 220 năm Phượng Hoàng Trung Đô.
Xây dựng ngôi đền tại vùng đất tổ của Hoàng đế Quang Trung và di tích Phượng Hoàng Trung Đô thuộc quần thể danh thắng cấp quốc gia . Núi Dũng Quyết và Phượng Hoàng Trung Đô – Vinh là rất phù hợp với ý nghĩa tâm linh và lịch sử.
.Để tham quan khu du lịch núi Quyết, du khách có hai con đường để lựa chọn. Men theo 1 km đường núi quanh co uốn lượn, du khách sẽ được tận hưởng không khí trong lành của thiên nhiên, đất trời. những con đường ngoằn nghèo, một bên thế núi, một bên cảnh đồng xanh mát, sông Lam thơ mộng, đôi khi tôi có cảm giác như đang lạc giữa Đà Lạt vậy. Bước lên theo 81 bậc tam cấp bằng đá ,kiến trúc ngôi đền hiện ra uy nghi bề thế, và cổ kính, tiêu biểu cho kiến trúc đền chùa trong văn hóa Việt Nam. Bước chân vào khu vực đền là nghi môn tứ trụ, gồm 1 cổng lớn và 2 cổng nhỏ đối xứng ở hai bên. Cổng lớn được bố trí 2 tầng 8 mái bằng gỗ lim kiểu chồng diềm, cả 3 cổng đều được lợp ngói hình mũi hài, ở cổng chính hai bên có 2 thần hộ pháp canh giữ đền làm bằng gỗ. Tiếp đó là tấm bình phong tứ trụ được làm bằng đá Thanh Hóa có chạm khắc hoa văn. Sau bình phong là 2 nhà bia ngoảnh mặt vào nhau, song song với trục chính đạo, nhà bia phía bên tay trái gồm 1 trống lớn và bia khắc công trạng Hoàng đế Quang Trung ghi lại những mốc son chói lọi trong sự nghiệp vĩ đại của Hoàng đế, để mọi người có thể biết được công trạng của ngài.
Đền thờ nhìn trên cao
Nhà bia phía bên tay phải gồm 1 chuông lớn , to , nặng,và bia khắc bài thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh viết về Hoàng đế Quang Trung với lòng tự hào dân tộc. Tiếp theo là nhà tả vu và hữu vu gồm 3 gian, 2 chái làm bằng gỗ lim. Nhà hữu vu là nhà chuyên dùng đón tiếp đại biểu và các đoàn khách về viếng thăm. Nhà tả vu là phòng trưng bày các tư liệu hiện vật liên quan cuộc đời hoạt động của Hoàng đế Quang Trung và Triều đại Tây Sơn. Giữa hai nhà là khoảng sân rộng 1.500m2 được lát gạch vuông đỏ,với vườn cây đại, bồ đề và các chậu cây cảnh hòa chung vào không gian của rừng thông thơ mộng.
Nhà hạ điện, trung điện, thượng điện được xem là trung tâm của toàn bộ ngôi đền, được thiết kế theo hình chữ Tam, cao dần về phía sau.. Cả 3 nhà đều được làm bằng gỗ lim, chạm khắc họa tiết theo phong cách thời Nguyễn. Nhà hạ điện có diện tích lớn nhất 180 m2 gồm 3 gian chính , kết cấu 2 tầng mái, giữa hai tầng có bộ chắn song con tiện để thông gió và lấy ánh sáng từ ngoài vào nhằm tăng thêm phần hoành tráng, đồ sộ, cổ kính cho toàn bộ ngôi đền cũng như tạo nên sự thoáng mát. Khu thờ ở đền được bố trí theo tín ngưỡng thờ cúng truyền thống của người Việt Nam là ” tiền phật hậu thánh”, bàn thờ Phật Thích Ca Mâu Ni được bố trí trang nghiêm ở gian giữa nhà tiền đường, là nơi để các phật tử tỏ lòng thành kính với đức Phật. Phía bên tả là bàn thờ Tứ phủ công đồng và Tam tòa thánh mẫu. Phía bên hữu là gian thờ Trấn thủ Nghệ An thời Tây Sơn Nguyễn Thận. vào đây, ta như lạc vào khu văn hóa truyền thống của việt nam, với đầy đủ các sắc thái.
Đáng chú ý ở nhà hạ điện có bức đại tự bằng chữ Hán, phiên âm là “Nghệ dục Bình sinh” có nghĩa: Nghệ An là quê cha đất tổ, còn Bình Định là nơi người anh hùng áo vải sinh ra và lớn lên. Nhà Trung điện có diện tích nhỏ hơn, 160 m2 với 3 gian thờ, gian giữa để thờ các quan lại tướng sỹ thời Tây Sơn nói chung, hai bên tả hữu thờ các quan văn và quan võ tiêu biểu của Triều Tây Sơn. Bàn thờ quan văn gồm bài vị của 3 vị: Ngô Thì Nhậm (Binh bộ thượng thư), La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp (Viện trưởng Sùng chính viện) và Phạm Công Trị (Bắc hành sứ bộ) ba vị quan quan trọng trọng trong triều đình Nguyễn Huệ. Bàn thờ tướng võ gồm bài vị của 3 vị: Ngô Văn Sở(Thủy sư đô đốc), Trần Quang Diệu(Thống suất Đại nguyên soái ) và Bùi Thị Xuân(Đô đốc trung liệt nữ). Nhà Trung điện cũng treo 3 bức đại tự lớn bằng chữ Hán, bức ở giữa “Vạn cổ anh phong” : “Sự nghiệp anh hùng lưu danh muôn thủa”, bức bên trái là “Địa linh nhân kiệt” Nghĩa là: “Đất linh thiêng sinh ra anh hùng hào kiệt”, bức bên phải là “Nhất nhung đại định” nghĩa là: “Đánh một trận lớn mà bình định được cả thiên hạ”. Thượng điện , vị trí cao nhất của ngôi đền là nơi đặt bàn thờ của Hoàng đế Quang Trung cùng vương phụ Hồ Phi Phúc và Vương mẫu Nguyễn Thị Đồng. Tượng Hoàng đế Quang Trung dáng ngồi, được đặt uy nghi chính giữa hậu cung. Tượng được đúc bằng đồng cao 1,5m. Du khách vào đây, thắp nén hương thơm kính cẩn dâng lên bàn thờ ngài, mặc niệm về quá khứ, ghi nhớ công ơn và những chiến công mà ngài đã dành được cho non sông nước ta.
Núi quyết có bậc thang nhỏ từ chân núi lên đền thờ Vua Quang Trung, chạy quanh đền , dùng để thưởng ngoạn cảnh sắc sông núi. Trên khu vực đền thờ, các đường đi quanh đền được lát đá mài rất đẹp, hai bên có hệ thống đèn chiếu sáng. Hằng đêm, nhìn từ xa, khu núi Quyết lung linh huyền ảo , đẹp vô cùng, thanh tĩnh nằm phía trên cao.
Hàng năm đền thờ Hoàng đế Quang Trung có 2 ngày lễ lớn: Ngày 29 tháng 7 âm lịch – ngày giỗ của Hoàng đế Quang Trung- Nguyễn Huệ , và ngày 5 tháng Giêng âm lịch – ngày Chiến thắng trận Ngọc Hồi – Đống Đa. Đặc biệt vào dịp kỷ niệm Chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa đền thờ Hoàng đế Quang Trung tổ chức lễ phát hành thẻ ấn để phù hộ cầu mong cho mọi người, mọi nhà được bình an may mắn trong năm mới. Được đông đảo du khách tới đây cầu bình an cho gia đình mình.
Lễ hội đền Quang Trung
Ngoài ra, phía đối diện với đền thờ còn có một con đường nhỏ dẫn lên một khu tham quan khác- nơi có xe pháo thời kháng chiến chống Mỹ bắn phá và hiện nay đang xây dựng thêm tòa tháp cao sẽ là điểm tham quan mà du khách ao ước.
Ngoài việc cảm nhận những giá trị văn hóa tâm linh, thả hồn vào khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, không khí tĩnh mịch linh thiêng của đền thờ Hoàng đế Quang Trung, du khách còn có dịp thưởng thức hương vị đặc biệt của nước chè được Ban Quản lý thu hái từ cây chè vằng tự nhiên trên núi Dũng Quyết nơi đền thờ tọa lạc.
Kể từ ngày khánh thành, đưa vào hoạt động Ban Quản lý đền thờ Hoàng đế Quang Trung đã vinh dự được đón tiếp các vị lãnh đạo cấp cao Đảng, Nhà nước, các đoàn thể, ban, ngành từ Trung ương đến địa phương, cùng hàng vạn du khách từ khắp mọi miền Tổ quốc, các đoàn khách quốc tế về đây thắp hương tưởng niệm và thể hiện tấm lòng ngưỡng mộ tri ân đối với một trong những vị anh hùng kiệt xuất của dân tộc Việt Nam ở thế kỷ XVIII.
