Chè lam Phủ Quảng
Chè lam là đặc sản nổi tiếng ở xứ Thanh, thường được làm vào các dịp lễ tết trước là để cúng tổ tiên sau là món ăn mừng đầu xuân năm mới. Độc đáo nhất là chè lam Phủ Quảng, nay là thị trấn Vĩnh Lộc thuộc huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa.bất kì ai đi du lich Thanh Hóa về với Vĩnh Lộc đều háo hức thưởng thức món ăn này.
Chè Lam là sản phẩm đặc trưng của vùng trung du tỉnh Thanh Hóa, trong trong đó huyện Vĩnh Lộc là trung tâm. Chè lam- Phủ Quảng ra đời giữa vùng đất có di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ, quần thể di tích Phủ Trịnh, động Tiên sơn, chùa Giáng, Chùa Thông… Chè Lam Phủ Quảng đã tồn tại và phát triển qua nhiều triều đại lịch sử. Nghề làm chè lam đã được duy trì qua nhiều thời kỳ lịch sử cho đến ngày nay.Trước kia, phần lớn người dân thuộc xã Vĩnh Thành, thị trấn Vĩnh Lộc đều lấy nghề làm Chè Lam là nghề truyền thống,có nhiều hộ gia đình đã phát đạt lên từ làm nghề sản xuất chè lam. Chè lam Phủ Quảng đã ra Bắc vào Nam và trở thành thứ hàng hóa được nhiều người ưa chuộng trở thành đặc sản .Để có điều điều đó cần sự pha chế theo một bí quyết mà không phải nơi nào cũng có. Từ các nguyên liệu như nếp cái hoa vàng, mật mía, gừng tươi, mạch nha,lạc nhân và một số gia vị theo bí truyền. Cái khác biệt của chè lam Phủ Quảng so với những vùng khac đó là giòn, có mùi thơm bùi của lạc, bột nếp cái hoa vàng, gừng tươi … hòa quyện tạo thành mùi vị rất đặc trưng.
Quy trình làm chè lam như sau:
Bước 1.
Gạo cho vào nước và vo gạo cho trắng, để ráo nước sau đó rang gạo cho hạt gạo vàng và bóng là được.
Lạc được bỏ vào chảo rang chín đến khi vàng đều. Sau đó bỏ vào túi cho nóng giòn và sát hạt lạc bỏ vỏ và tách đôi hạt lạc.
Gừng rửa sạch sau đó xay nhỏ.
Bước 2. Bỏ mật mía, đường, gừng, mạch nha,chút dầu ăn với tỷ lệ nhất định vào chảo đảo đều đun sôi giảm nhỏ lửa để hỗn hợp sôi lăn tăn đến độ nhất định sau đó cho bột, lạc vào trộn đều, quấy nhanh và đều tay.
Bước 3. Cho hỗn hợp vào khuôn có trải sẵn một lớp bột chống dính phía dưới, dàn hỗn hợp đều ra khuôn và dùng dao cắt theo khuôn.
Bước 4. Bảo quản: Cho từng thanh chè lam vào túi và đóng gói thành sản phẩm. Miếng chè lam phủ Quảng thường có độ dày 0,5 cm, có cạnh hình vuông hoặc hình chữ nhật.
Để có một nồi mật thật ngon, ngoài việc cho thêm một số gia vị như gừng được gọt sạch vỏ và xay nhỏ ,thịt nạc xay thành sợi thì người thợ làm bánh phải nấu thật khéo , lửa đều sao cho đảm bảo được vị thơm, không bị đắng khét và nồi mật thật vàng óng khi sôi.
Ngày nay để sản xuất nhiều, nhiều công đoạn đã được giảm bớt. Khi làm xong công đoạn cuối người ta chỉ việc cho vào khuôn, ép lại cho đẹp và bằng.Khi chè lam đã nguội hẳn các cụ ngày xưa thường gói chè vào lá chuối khô ccất vò chum hoặc vại sành, cất ăn dần.Ngày nay mọi thứ hiện đại hơn,có thể dùng túi bóng để gói như cách gói kẹo bảo quản lâu hơn.
Thưởng thức chè lam cũng phải có cách. Chè lam cắt thành từng miếng nhỏ, ăn chậm rãi, uống với chè xanh hoặc chè tàu sẽ đậm đà hương vị. Chè lam phủ Quảng có hương vị đặc biệt, có vị dẻo thơm của gạo nếp, vị bùi của lạc, vị cay dịu của gừng, vị ngọt ngào thơm đậm đà của mật mía và các gia vị mang khác mang lại.
Những ngày mùa đông có được khoanh chè lam thì thú vị biết bao, người ta sẽ cảm thấy ấm nóng thấy khỏe mạnh hơn. Người đi làm xa thường mang theo chè lam thay cho thức ăn vừa gọn vừa tiện lợi, ăn lại ngon và no bụng, đầy đủ dưỡng chất. Ngày trước, trong những cuộc kháng chiến,chè lam đã theo chân Vệ quốc đoàn tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ, theo chân đoàn Dân công tham gia chiến dịch Nam Lào…Ngày nay, chè lam theo từng chuyến du lịch theo chân khách tham quan mà đi ra năm châu bốn biển,nổi tiếng lừng danh..
Du khách khi về với Thanh Hóa, đến tham quan thành nhà Hồ, một công trình kỳ vĩ có lịch sử được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới, du khách sẽ cảm phục trước thành quả lao động và sự sáng tạo to lớn của con người. Đến với Vĩnh Lọc, sau khi tham quan thành nhà Hồ, du khách còn được thưởng thức chè lam phủ Quảng, thứ đặc sản quê hương dân dã nhưng không kém phần thú vị, mang đậm bản sắc dân tộc của con người nơi đây.
Với những người con xa quê, việc trở về thăm quê mỗi dịp, thưởng thức món chè lam quả là điều đáng quý, tuy nhiên do công việc bận rộn, thời gian nghỉ ngơi ít, họ trở nên ngại hơn. Nhưng hiện nay, tại Thanh Hóa đã có sân bay nội địa, rút ngắn thời gian đi lại cho người dân. Đồng thời với dịch vụ vé máy bay giá rẻ đi Thanh Hóa khiến bao người vui sướng hân hoan mong muốn được trở về nhà. Đồng thời xe đưa đón sân bay Thọ Xuân có mặt khắp mọi nơi tạo điều kiện thuận lợi cho du khách cũng như con em địa phương xa quê về tới địa điểm mình mong muốn.
